ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಗೆ ಸಾವಿರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಆದರೆ ಆ ಭಾಷೆಯ ಆಧಾರವನ್ನು ಹುಡುಕುವುದು ಎಷ್ಟು ಕಷ್ಟ ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಪಾಠಗಳು, ಪುರಾಣಗಳು, ಅಥವಾ ಬಾಯಾರಿತ ಕಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರ ಭಾಷೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದರ ನಿಜವಾದ ಸಾಕ್ಷ್ಯವನ್ನು ನೀಡುವುದು ಶಾಸನಗಳು. ಇಂತಹ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾದುದು ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ. ಇದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಮೊದಲ ಶಿಲಾಶಾಸನ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಪತ್ತೆ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವನ್ನು 1936ರಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧಕರು ಹಾಸನ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಲೂರು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಅದನ್ನು ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಶಾಸನದ ಸ್ವರೂಪ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಕಲ್ಲಿನ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು 4 ಅಡಿ ಎತ್ತರ ಮತ್ತು 2 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಕಲ್ಲಿನ ಫಲಕ. ಶಾಸನದಲ್ಲಿ 16 ಸಾಲುಗಳ ಬರಹವಿದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕೆತ್ತಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಕೆಲ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದಗಳೂ ಸಹ ಇದ್ದು, ಆ ಕಾಲದ ಕನ್ನಡ-ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಂಯುಕ್ತ ಭಾಷಾ ಶೈಲಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಶಾಸನದ ಕಾಲ ನಿರ್ಣಯ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವನ್ನು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಕ್ರಿ.ಶ. 450–500ರ ಅವಧಿಯದು ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಗಂಗರಾಜ ವೀರಕುಮಾರ ಇಶ್ವರದತ್ತ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾಲಘಟ್ಟವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ, ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗರ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ.

ಶಾಸನದ ವಿಷಯ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

• ಒಂದು ಗ್ರಾಮದ ದಾನ ಕುರಿತ ದಾಖಲೆಯಿದೆ.
• ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಭೂಮಿ, ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಿದ ಮಾಹಿತಿಯಿದೆ.
• ರಾಜನ ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿವೆ.
• ಇವುಗಳಿಂದ ಆ ಕಾಲದ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ.
• ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಭಾಷಾ ಶೈಲಿ
• ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿರುವ ಭಾಷೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶುದ್ಧ ಕನ್ನಡವಾಗಿಲ್ಲ.
• ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪ್ರಭಾವ ಬಹಳಷ್ಟು ಇದೆ.

ಆದರೆ ವಾಕ್ಯರಚನೆ, ವ್ಯಾಕರಣ ಹಾಗೂ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ ಕನ್ನಡದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಹಂತವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.

ಶಾಸನ, ಗಾವುದ (ಗ್ರಾಮ), ಕೂಡಲಿ (ಸಂಗಮ) ಮುಂತಾದ ಪದಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡ ಪದಗಳಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತವೆ.

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಮಹತ್ವ

ಮೊದಲ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ದೊರೆತ ಮೊದಲ ಶಿಲಾಶಾಸನವೆಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ

ಇದರಿಂದ ಕನ್ನಡವು 5ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ ಲಿಪಿಯನ್ನೂ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನೂ ಹೊಂದಿದ ಪಕ್ವ ಭಾಷೆಯಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದು ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ.

ಸಾಮಾಜಿಕ-ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಾಹಿತಿ

ದೇವಾಲಯಗಳು, ಭೂದಾನಗಳು, ಗ್ರಾಮಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ, ತೆರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಚಾರಗಳು ಶಾಸನದಿಂದ ತಿಳಿದು ಬರುತ್ತವೆ.

ಇತಿಹಾಸದ ದಾಖಲೆ

ಪಶ್ಚಿಮ ಗಂಗರ ಕಾಲದ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಅರಿಯಲು ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ.

ಶಾಸನದ ಲಿಪಿ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ರೂಪ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಕ್ಷರಗಳ ಆಕಾರ, ಬರವಣಿಗೆ ಶೈಲಿ ಇಂದಿನ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗೆ ಬಹಳ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದಲೇ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಅಭಿವೃದ್ದಿಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಸುಲಭವಾಗಿದೆ.

ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು

ಪಂಡಿತರು ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಜನ್ಮಸಾಕ್ಷಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಕೆಲವು ಇತಿಹಾಸಕಾರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಇದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಮೊದಲ ಶಾಸನವೋ ಅಥವಾ ಇನ್ನೂ ಹಳೆಯ ಶಾಸನಗಳಿರಬಹುದೋ ಎಂಬುದು ಸಂಶಯ. ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ದೊರೆತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನೇ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವೆಂದು ಒಪ್ಪಲಾಗಿದೆ.

ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಇತಿಹಾಸದ ಕಲ್ಲು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅದು ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಜೀವಂತ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ. ಅದರಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ, ರಾಜಕೀಯ, ವಾಣಿಜ್ಯ, ಆಡಳಿತ ಸೇರಿಕೊಂಡಿವೆ. ಇದು ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಭಾಷಾ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆ.

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಸಂರಕ್ಷಣೆ

ಶಾಸನವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪುರಾತತ್ವ ವಿಭಾಗವು ಅದನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ, ಇಂದಿಗೂ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಸ್ಮಾರಕ ಕಂಬವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ, ಕನ್ನಡದ ಮೊದಲ ಶಾಸನಕ್ಕೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಅಭಿಮಾನ

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಶ್ರೀಮಂತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಬರವಣಿಗೆಯ ಪಯಣ ಹಲ್ಮಿಡಿಯಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಹೆಮ್ಮೆಯನ್ನು ತುಂಬುತ್ತದೆ.

ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಕನ್ನಡದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೈಲುಗಲ್ಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಕಲ್ಲು ಅಲ್ಲ ಅದು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಮೊದಲ ಬರಹದ ಸಾಕ್ಷಿ, ಕನ್ನಡಿಗರ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ನೆಲೆ. ಇದನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ನಂತರ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ವೈಭವ, ಆಳ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕತೆಯನ್ನು ಜಗತ್ತಿಗೆ ತೋರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.

ಕನ್ನಡಿಗರು ಈ ಶಾಸನವನ್ನು ನೆನಸಿಕೊಂಡಾಗ, ತಮ್ಮ ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸ 1500–2000 ವರ್ಷ ಹಳೆಯದು ಎಂಬ ಗರ್ವವು ಅವರ ಮನದಲ್ಲಿ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಭಾಷೆಯ ಬದುಕು ಅದರ ಬಳಕೆದಾರರ ಕೈಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನ ನಮಗೆ ಹೇಳುವುದು ಒಂದೇ – ಭಾಷೆ ಉಳಿದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಉಳಿದರೆ ನಾವೇ ಉಳಿಯುತ್ತೇವೆ.