ಕೆಲವು ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅರ್ಥ
ಭಾಷೆ ಕೇವಲ ಸಂವಹನದ ಸಾಧನವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ಅದು ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಪರಂಪರೆ, ಜೀವನಾನುಭವಗಳ ಪ್ರತಿಫಲವೂ ಹೌದು. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪ್ರಕಾರಗಳು ಬೆಳೆಯುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದರೂ, ಜನಜೀವನದ ನಾಡಿ ಹಿಡಿದಿರುವುದು ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು. ಪೀಳಿಗೆಯಿಂದ ಪೀಳಿಗೆ ಬಂದುಕೊಂಡಿರುವ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಇಂದಿಗೂ ನಮ್ಮ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿ, ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ, ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ.
ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಅರ್ಥ
ನುಡಿಗಟ್ಟು ಎಂದರೆ ಕಿರು ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘ ಅರ್ಥ ಹೊಂದಿರುವ ಜ್ಞಾನವಾಕ್ಯ. ಇವುಗಳನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯ ಮಾತುಗಳು, ಗಾದೆಗಳು, ಪ್ರೋವರ್ಬ್ಸ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯಬಹುದು. ಒಂದೆರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಜೀವಿತದ ಪಾಠವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಪ್ರಪಂಚ ಕಾಣದವ ; ಅನುಭವವಿಲ್ಲದವ
ಬಣ್ಣಕಟ್ಟು ; ಇಲ್ಲದಿರುವುದನ್ನು ಸೇರಿಸು
ಬಾಲೆಗೆ ಬೀಳು ; ವಶಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕು
ಬಿಸಿ ಬಿಸಿ ಸುದ್ದಿ ; ಆಗ ತಾನೇ ಪ್ರಕಟವಾದ ಸುದ್ದಿ
ಬೆನ್ನು ತಟ್ಟು ; ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸು
ಮಿನಾ ಮೇಷ ಎಣಿಸು ; ಹಿಂದೆ ಮುಂದೆ ನೋಡು
ಮೆಲಕು ಹಾಕು ; ಹಳೆಯದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೋ
ಸಿಗಿದು ತೋರಣ ಕಟ್ಟು ; ಉಗ್ರವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಿಸುವುದು
ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಬೀಳು ; ಮೋಸಹೋಗು
ಎರಡು ನಾಲಿಗೆಯವ- ಮಾತು ಬದಲಿಸುವವ
ಭೂಮಿಗೆ ಭಾರ ; ನಿಷ್ಪ್ರಯೋಜಕ
ಭೂಮಿ ತೂಕದ ಮನುಷ್ಯ ; ತಾಳ್ಮೆಯ ಮನುಷ್ಯ
ಮಂಗಮಾಯ ; ಇದ್ದಕಿದ್ದಂತೆ ಇಲ್ಲವಾಗುವುದು
ಕತ್ತಿ ಮಸೆ ; ದ್ವೇಷ ಸಾಧಿಸು
ರೆಕ್ಕೆಪುಕ್ಕ ಕಳೆದುಕೊ ; ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊ
ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಭಾರ ಇಳಿ ; ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗು
ಎತ್ತಂಗಡಿಯಾಗು ; ವರ್ಗವಾಗು
ಉಪ್ಪುಖಾರ ಹೆಚ್ಚು ; ಇಲ್ಲದನ್ನು ಸೇರಿಸು
ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಮೂಲ
ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಅನುಭವಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆ. ಹಳ್ಳಿಯ ಜೀವನ, ಕೃಷಿ, ಮಳೆ, ಬೆಳೆ, ಪ್ರೀತಿ, ಶ್ರಮ, ಧರ್ಮ, ವ್ಯವಹಾರ, ನೀತಿ – ಇವೆಲ್ಲವು ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಅಡಿಪಾಯ. ಓದುಗರು ಅಥವಾ ಪಂಡಿತರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅಕ್ಷರಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರೂ ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ನುಡಿಗಟ್ಟಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ಪ್ರಾಣ ಹಿಂಡು ; ಬಹಳ ಪೀಡಿಸು
ಬಣ್ಣ ಬಯಲಿಗೆ ಬರು ; ರಹಸ್ಯ ಬಯಲಾಗು
ಬಾಲ ಕತ್ತರಿಸು ; ಸೊಕ್ಕು ಮುರಿ
ಬಣ್ಣ ಹೆಚ್ಚು- ನಯವಾಗಿ ಮಾತಾಡು
ಮಣ್ಣು ಪಳಗು ; ಹಾಳಾಗು
ಮೂರೂ ಕಾಸಿನವ ; ಮರ್ಯಾದೆಯಿಲ್ಲದವ
ರೈಲು ಬಿಡು- ಸುಳ್ಳು ಹೇಳು
ಹದ್ದಿನ ಕಣ್ಣು ; ತೀಕ್ಷ್ಣ ಕಣ್ಣು
ಅಜ್ಜಿ ಕಥೆ ; ಬಹಳ ಪುರಾತನ ಕತೆ
ಉಭಯ ಸಂಕಟ ; ಸಂಧಿಗ್ದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ
ಮಂಗಳ ಹಾಡು ; ಮುಕ್ತಾಯ
ಬುಸುಗುಟ್ಟು ; ಕೋಪಗೊಳ್ಳು
ಅಜಗಜಾಂತರ ; ಭಾರಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ
ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ವಿಶೇಷತೆಗಳು
ಸರಳತೆ – ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ಇವೆ.
ಸಂಕೇತಬೋಧನೆ – ಕಡಿಮೆ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಢ ಅರ್ಥ.
ಹಾಸ್ಯ-ವ್ಯಂಗ್ಯ – ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ನಗೆಯ ಮೂಲಕ ಪಾಠ ಹೇಳುತ್ತವೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಿಂಬ – ಸಮಾಜದ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ನಂಬಿಕೆ, ಜೀವನಶೈಲಿ ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಮರತ್ವ – ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದರೂ ಅರ್ಥ ಬದಲಾಗದೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಚಕಾರವೆತ್ತು ; ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಮಾಡು
ಜನ್ಮ ಜಾಲಾಡು ; ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಯ್ಯು
ಟೋಪಿ ಹಾಕು ; ಮೋಸ ಮಾಡು
ತಣ್ಣೀರೆರಚು ; ಉತ್ಸಾಹ ಭಂಗ ಮಾಡು
ತಲೆ ಎತ್ತಿ ತಿರುಗು ; ಮರ್ಯಾದೆಯಿಂದ ಬಾಳು
ತಲೆ ಕೆರೆ ; ಚಿಂತಿಸು
ತಲೆಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೋ ; ಬಹಳವಾಗಿ ಚಿಂತಿಸು
ತಲೆ ತೊಳೆದುಕೊ ; ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಳೆದುಕೊ
ತಲೆ ಬಿಸಿಯಾಗು ; ಕೋಪ
ತಲೆ ಮೇಲೆ ಕುರಿಸಿಕೋ ; ತುಂಬ ಸಲಿಗೆ ಕೊಡು
ತಲೆಯಾಡಿಸು ; ಸಮ್ಮತಿ ಸೂಚಿಸು
ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ವಿಷಯ ವೈವಿಧ್ಯ
1.ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಪರಿಶ್ರಮ
- ಕೆಲಸವೇ ದೇವರು
- ಮಣ್ಣಿಗೆ ಹೊಡೆಯದವನು ಅನ್ನ ತಿನ್ನಲಾರ
- ಈ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಶ್ರಮದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.
2. ಸಮಯದ ಮಹತ್ವ
- ಕಾಲವೇ ಬಲವಂತ
- ಕಾಲ ಬಂದರೆ ಕಲ್ಲೂ ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ
- ಇವು ಸಮಯದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತವೆ.
3. ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾನ
- ಓದಿದವನಿಗೆ ಜಗವೆಲ್ಲ ಮಿತ್ರ
- ಅಜ್ಞಾನವೇ ಅಂಧಕಾರ
- ಜ್ಞಾನದ ಮೌಲ್ಯ, ಅಜ್ಞಾನದ ಅಪಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ.
4. ನೈತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ
- ಸತ್ಯವೇ ದೇವರು
- ಧರ್ಮದಾಟಿದವನಿಗೆ ಧನಸಂಪತ್ತು ಬೇಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ
- ಸತ್ಯ, ನೀತಿ, ಧರ್ಮ ಪಾಲನೆಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಸಾರುತ್ತವೆ.
5. ಮಾನವ ಸಂಬಂಧಗಳು
- ಸ್ನೇಹವೆಂಬ ಬೆಳ್ಳಿ ಬೆಲೆ ಕೊಟ್ಟರೂ ಸಿಗದು
- ಹಸಿದವನಿಗೆ ಅನ್ನ ಕೊಡು, ಬಡವನಿಗೆ ಮಾತು ಕೊಡು
- ಪ್ರೇಮ, ಸ್ನೇಹ, ಸಹಾನುಭೂತಿ ಇವುಗಳ ಬಲವನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ.
6. ಹಾಸ್ಯ-ವ್ಯಂಗ್ಯ
- ಮೂಢನ ಮನೆಗೆ ಪುಸ್ತಕ ಹೋದರೂ, ಹಾಲು ಹೋದರೆ ಹಂದಿ ಕುಡಿಯುತ್ತದೆ
- ಮೋಸಗಾರನಿಗೆ ತಾನೇ ಬಲೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ
- ಇವು ನಗೆಯೊಂದಿಗೆ ಪಾಠವನ್ನು ಕಲಿಸುತ್ತವೆ.
- ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಪ್ರಾಯೋಜಕತೆ
ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಕೇವಲ ಮಾತಿನ ಅಲಂಕಾರವಲ್ಲ, ಅವು ಜೀವನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ
ಬೋಧನೆಗೆ ಉಪಯೋಗ – ಹಿರಿಯರು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಕಲಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಯಂತ್ರಣ – ಅಸಾಧುವನ್ನು ತಿದ್ದಲು ನುಡಿಗಟ್ಟನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ.
ಸಾಹಿತ್ಯದ ಅಲಂಕಾರ – ಕವಿಗಳು, ಬರಹಗಾರರು ತಮ್ಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಕಾವ್ಯಮಾಧುರ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತಾರೆ.
ದೈನಂದಿನ ಸಂಭಾಷಣೆ – ಹಳ್ಳಿ-ನಗರ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಮಾತಿನ ನಡುವೆ ನುಡಿಗಟ್ಟನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ.
ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ
ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿವೆ. ವಚನ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕೀರ್ತನೆ, ಜನಪದ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಬಳಕೆ ಸಾಮಾನ್ಯ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸರ್ವಜ್ಞರ ತ್ರಿಪದಿಗಳು ಹಲವೆಡೆ ನುಡಿಗಟ್ಟಿನಂತೆ ತೋರುತ್ತವೆ. ಜನಪದ ಕಥೆಗಳು, ಪೌರಾಣಿಕ ಕಾವ್ಯಗಳು, ಹಾಸ್ಯಪ್ರಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಪ್ರಚುರ ಬಳಕೆ ಇದೆ.
ಇಂದಿನ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು
ಸಮಾಜ ಬದಲಾಗಿದ್ದರೂ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಪ್ರಸ್ತುತತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ಇಂದಿನ ಶಿಕ್ಷಕರು, ಭಾಷಣಕಾರರು, ಕವಿಗಳು, ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ತಮ್ಮ ಮಾತುಗಳಿಗೆ ತೂಕ ಕೊಡಲು ನುಡಿಗಟ್ಟನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ, ಘೋಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಜಾಹೀರಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಹಾಸ್ಯಮಿಶ್ರಿತ ರೂಪಗಳು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿವೆ.
ನುಡಿಗಟ್ಟಿನ ಶಾಶ್ವತತೆ
ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಶಕ್ತಿ ಎಂದರೆ ಕಾಲಾತೀತ ಅರ್ಥ. ಇಂದು ನಾವು ಬಳಸುವ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದೆ ಜನರು ಬಳಸಿದ್ದರು. ಇನ್ನೂ ಶತಮಾನಗಳ ನಂತರವೂ ಅವು ಜೀವಂತವಾಗಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆ. ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳು ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಮುತ್ತುಗಳು. ಜನಜೀವನದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಇವುಗಳು ಕೇವಲ ಮಾತಿನ ಅಲಂಕಾರವಲ್ಲ, ಬದುಕಿನ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಗಳು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಜನರ ಅನುಭವ, ಜ್ಞಾನ, ತತ್ತ್ವ, ಹಾಸ್ಯ, ನೀತಿ ಎಲ್ಲವೂ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿವೆ. ಇಂದಿನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಯುಗದಲ್ಲೂ ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಮಹತ್ವ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿಲ್ಲ. ಅವು ಶಾಶ್ವತ, ಕಾಲಾತೀತ, ಜನಮನದ ಜ್ಞಾನಸಂಪತ್ತು. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ವೈಭವ, ಜನಜೀವನದ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ, ಜೀವನದ ತತ್ತ್ವಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲು ನುಡಿಗಟ್ಟುಗಳ ಅಧ್ಯಯನ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ.